Czy trudno się dostosować do kultury innego narodu?
Nie jesteśmy w pełni świadomi, czym tak naprawdę jest nasza własna kultura, dopóki nie zaczniemy komunikować się z ludźmi z innych krajów.
Zazwyczaj niektóre różnice międzykulturowe mogą nas zaskoczyć. W tym samym czasie zawsze jesteśmy zmotywowani do odnalezienia się w nowej rzeczywistości. Pierwszym etapem procesu adaptacji jest tak zwany „szok kulturowy”.
Różnice
Obywatele Polski i Ukrainy nie mają wielu różnic międzykulturowych ze względu na bliskość geograficzną. Są jednak pewne aspekty, które mogą być zaskoczeniem dla przedstawicieli obu stron. Moim zdaniem główne różnice są następujące:
1. Kultura kolektywistyczna
Ukraińcy charakteryzują się bardziej kulturą kolektywistyczną niż indywidualistyczną. W związku z tym w Ukrainie dominuje przyjaźń, a co za tym idzie, zwykle panuje tam rodzinna atmosfera. Popularnym zwyczajem jest zbieranie się przy świątecznym stole nie tylko w gronie rodziny, ale także przyjaciół i sąsiadów. Biesiada przy stole zastawionym różnego rodzaju smakołykami jest obowiązkowa.
Jak twierdzi psycholog i socjolog Michał Bilewicz, uczestniczył bezpośrednio w badaniach porównujące różne kultury. Z ankiet wynika, że potwierdza się, iż polskie społeczeństwo charakteryzuje się pewnymi cechami indywidualizmu. W opinii większości Polaków ludzie powinni dbać o swoje sprawy, a dobro rodziny musi przesłaniać poczucie empatii wobec kolegów lub znajomych. Podczas świąt w Polsce ludzie spędzają czas z rodziną bez udziału dodatkowych gości.
2. Pewność siebie
Polacy wyglądają i prezentują się jako osoby bardziej pewne siebie. Powodem tego jest stabilność ekonomiczna, która panuje w tym kraju. Dzięki sprzyjającym warunkom prawnym, Polacy prawie nie mają wątpliwości co do dobrostanu swojego biznesu. W ciągu ostatnich kilku lat w Ukrainie miało miejsce wiele nieprzewidywalnych wydarzeń, z powodu których średni Ukrainiec nie może czuć się bezpiecznie o przyszłość. W związku z tym w rozmowach z obywatelami Ukrainy można odczuć pewne zaniepokojenie i obciążenie emocjonalne.
3. Otwartość na komunikację
Ukraińcy są bardziej otwarci na poznawanie nowych ludzi i nawiązywanie relacji towarzyskich. Łatwo znajdują wspólny język z innymi osobami, oferują usługi lub pomoc z uśmiechem i entuzjazmem. Czasami Polacy mogą uważać, że Ukraińcy są nadmiernie optymistyczni. Należy jednak rozumieć, że osoby z Ukrainy pochodzący z bardziej problematycznych gospodarczo regionów nie są tak radośni.
4. Zaufanie
Ukraińcy są znacznie mniej ufni niż Polacy. Są bardziej ostrożni, bo obawiają się, że zostaną oszukani lub okradzeni. Obywatele Polski są pod tym względem znacznie bardziej zrelaksowani.
Podam przykład z własnego doświadczenia. Rok temu zamówiłem rolety okienne. Pracownica firmy, również właścicielka, przysłała na mój adres swojego męża. Przedpłata? Nie, nie trzeba. Nie zażądał zapłaty po wykonaniu pracy, tylko wysłał mnie do biura. Nie miał żadnej gwarancji, że przyjadę w określone miejsce. On po prostu mi zaufał. Następnego dnia nie mogłem zapłacić wymaganej kwoty, ponieważ nie miałem przy sobie gotówki. Możliwości opłaty za pomocą karty bankowej również nie było z powodu braku prądu w biurze. Po jakimś czasie właścicielka zachorowała i przebywała na izolatce, odpowiednie jej biuro było zamknięte. Przekonywała mnie, że jeszcze zdążę dokonać opłatę innym razem. W tym momencie czułem się, jakbym bardziej martwił się o jej pieniądze niż ona.
To, co dla jednych wydaje się oczywiste, dla innych może takie nie być. Najlepiej być otwartym i cierpliwym wobec otaczających nas ludzi bez względu na pochodzenie kulturowe.
Podobieństwa
Poza wymienionymi wyżej odmiennościami istnieją pewne podobieństwa między polskimi i ukraińskimi ludźmi. Dla mnie najbardziej godne uwagi są:
1. Silne poczucie sprawiedliwości
Zarówno Polacy, jak i Ukraińcy, dążą do równości i sprawiedliwości. Oba narody nie będą znosić upokorzeń i ucisków. Jest to jasno wyrażone podczas komunikacji z nimi. Rozmawiając z Polakiem lub Ukraińcem, można odnieść wrażenie, że ci ludzie znają swoje wartości i nigdy nie pozwolą na traktowanie ich w sposób niedopuszczalny.
Ponad dwa lata temu wraz z moim przyjacielem z Wrocławia o imieniu Kamil pojechaliśmy na zawody taneczne do Pragi. W jednym z zakładów, w którym zatrzymaliśmy się na obiad, mieliśmy okazję spotkać się z dość protekcjonalnym podejściem kelnera. Kiedy zapytałem, jak szybko nasze zamówienie będzie gotowe, pracownik restauracji odpowiedział: „Jak długo to potrwa, tak długo będziecie czekali”. Bez chwili wahania wyszliśmy z Kamilem z sali, nie czekając na nasze zamówienie, ponieważ uznaliśmy słowa i ton mężczyzny za dość niegrzeczne.
2. Trudności z jednością
Przedstawiciele obu kultur mają problemy z jednomyślnością między sobą. W Polsce mówi się „Gdzie dwóch Polaków, tam trzy zdania”, a w Ukrainie „Gdzie dwóch Ukraińców, tam trzech hetmanów”. Nasze narody to nie ślepi niewolnicy, ale ludzie, którzy mają własne zdanie i wystarczająco dużo ducha, by go bronić.
3. Budowanie relacji w biznesie
Kultura komunikacji w obu krajach opiera się bezpośrednio na budowaniu relacji. W wielu innych krajach ludzie są skłonni do jak najszybszego rozwiązania problemu. W Polsce i Ukrainie prawie nigdy nie wchodzi się w relacje biznesowe od pierwszego spotkania. Każdy chce najpierw rzucić okiem, przetestować, poczuć i przyjrzeć się bliżej. Głównym powodem przede wszystkim jest pragnienie do współpracy z dobrym człowiekiem. Nie ma lepszego sposobu na poznanie kogoś niż dłuższe rozmowy i spotkania w luźnej atmosferze. Normalną praktyką jest rozmowa o biznesie w sposób nieformalny, przy filiżance kawy lub szklance piwa.
Warto zdawać sobie sprawę z podobieństw i różnic między Polakami i Ukraińcami, jeśli pojawi się szansa obcować z którymś z nich. Oczywiście, każdy człowiek ma swoją własną osobowość, ale podstawy rozumienia komunikowania się między narodami mogą bardzo posłużyć w przyszłości.
Literatura polecana:
- Michał Bilewicz – “(Nie)pamięć zbiorowa Polaków jako skuteczna regulacja emocji”, wyd. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2016, Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja Nr 6
- Joanna Konieczna – “Polska-Ukraina. Wzajemny wizerunek”, wyd. Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2001
- Olha Prokopenko, Larysa Kryvoruchko – “Podobieństwa i różnice kulturowe jako podstawa rozwoju wzajemnie korzystnych stosunków między Polską a Ukrainą”, wyd. Instytut Kulturoznawstwa Akademia Ignatianum, Kraków 2017, red. “Perspektywy Kultury”
Autor: Lev Ruts